Hipertonus – simptomi, dijagnoza i lečenje
Hipertonus se definiše kao visok (hiper) tonus mišića i može se opisati kao napetost mišića koja se oseća prilikom kretanja, savijanja ili istezanja. Tonus mišića može biti različitog intenziteta, odnosno neki ljudi imaju visok a neki nizak tonus mišića. Međutim kada je tonus mišića abnormalno visok ili nizak u pitanju je poremećaj koji zahteva lečenje, nadzor i negu.
Za razliku od hipertonije koja se definiše kao visok tonus mišića, suprotno stanje odnosno nizak tonus mišića je hipotonija i kod osobe izaziva poteškoće sa koordinacijom pokreta i uspravnim sedenjem. Ako neko ima nizak tonus mišića ne znači da je slab, dok visok tonus mišića automatski ne znači da je neko snažan.
Kada su u pitanju deca, hipertonus može dovesti do problema sa hranjenjem, hvatanjem predmeta, korišćenjem igrački, hodanjem i balansiranjem. Kod hipotonije, bebe i mala deca su klonula, teško im je da kontrolišu glavu, pomeraju udove ili se sami hrane.
Hipertonus simptomi i uzroci
Hipertonus simptomi se mogu razlikovati od osobe do osobe što zavisi od vrste uzroka a najčešći od njih su:
- smanjen opseg pokreta,
- poteškoće u pokretanju ekstremiteta i vrata,
- gubitak ravnoteže i česti padovi,
- ograničeno pokretanje zglobova i niska fleksibilnost,
- pulsirajući bol u mišićima,
- nehotično trzanje mišića.
Kod beba i male dece simptomi se mogu prepoznati kao:
- previše kruto držanje tela,
- preuranjeno podizanje glave kod beba,
- poteškoće sa savijanjem ruku i nogu,
- beba drži stisnute pesnice duže od trećeg meseca,
- beba pre trećeg mesea samostalno drži glavu,
- telo deteta nije opušteno ni prilikom spavanja,
- koordinacija pokreta i ravnoteža su niske,
- često bljuckanje i poteškoće sa gutanjem.
Postoje i teški slučajevi hipertonije koji se manifestuju Kontrakturom, odnosno stanjem kada se zglobovi ukoče na mestu a mišići, tetive, tkiva i koža se trajno zategnu.
Hipertonus uzrokuju poremećaji u komunikaciji u centralnom nervnom sistemu što utiče na interakciju nerava i mišića. Kada dođe do greške ili bilo kakve smetnje u komunikaciji nervnih signala i mozga, mišići ne mogu da prepoznaju šta im nervni signali nalažu da urade.
Uzroci hipertonije kod odraslih mogu biti povrede centralnog nervnog sistema, tumor na mozgu ili moždani udar a kod beba i male dece hipertonus može biti posledica nedostatka kiseonika prilikom porođaja, određeni poremećaji u fetalnom razvoju, rizična trudnoća, porođajna trauma i blizanačka trudnoća.
Hipertonus kod beba i dece može se izlečiti bez posledica zavisno od stepena i uzorka ali može biti i doživotno stanje kod dece sa ozbiljnim bolestima kao što su Cerebralna paraliza, Mutiple skleroza i Parkinsonova bolest.
Postavljanje dijagnoze i lečenje
Ukoliko sumnjate da vaše dete ima hipertonus potrebno je prvo da ga pregleda pedijatar kako bi identifikovao fizičke simptome ovog stanja.
Lekar posmatra ravnotežu i koordinaciju deteta, njegove motoričke sposobnosti kao što su hvatanje, pomeranje ruku i nogu, sedenje. Ispituju se funkcije nerva i refleksi deteta putem refleksnog čekića.
Takođe, lekar ispituje i medicinsku istoriju porodice, tok trudnoće i eventualne komplikacije prilikom porođaja. Ukoliko postoji sumnja da dete boluje od hipertonusa rade se dodatni testovi radi potvrđivanja dijagnoze. Testovi uključuju snimanje mozga i kičmene moždine (MRI i CT), kao i merenje funkcije mišića i nerava (elektromiografija).
Lečenje zavisi od stepena hipertonije i ogleda se u upravljanju i ublažavanju simptoma. Kada su u pitanju deca rade se vežbe za hipertonus i masaže. Vežbe izvodi stručno lice koje prati stanje deteta a roditelji se edukuju koje vežbe mogu primenjivati sa detetom kod kuće.
Hipertonus kod odraslih pored fizikalnih vežbi može se kontrolisati uzimanjem lekova za relaksaciju mišića i smanjenje grčeva, kao i primanjem injekcija u zahvaćene mišiće.
Iako se hipertonus karakteriše kao doživotno stanje, kod beba i male dece, prognoze za lečenje su veoma povoljne a od posebne važnosti je rano uspostavljanje dijagnoze i redovno vežbanje. Nakon određenog vremena, motorički razvoj deteta može biti na optimalnom odnosno normalnom nivou.